مقدمه

اسکراب پزشکی یکی از مراحل حیاتی و مهم در بهداشت و پیشگیری از انتقال عفونت‌ها در محیط‌های درمانی و جراحی است. این فرآیند شامل شستشوی دقیق دست‌ها و بازوها با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده خاص است که قبل از ورود به اتاق عمل یا انجام اقدامات پزشکی حساس انجام می‌شود.

تعریف اسکراب پزشکی

اسکراب پزشکی (Medical Scrub) به معنای شستشوی کامل و ضدعفونی دست‌ها، ساعدها و گاهی تا آرنج است که توسط کادر درمانی مانند جراحان، پرستاران و تکنسین‌ها قبل از انجام عمل جراحی یا دیگر اقدامات استریل انجام می‌گیرد. هدف اصلی آن حذف میکروارگانیسم‌های سطح پوست و کاهش ریسک عفونت است.

اهمیت اسکراب پزشکی

• جلوگیری از انتقال عفونت‌های بیمارستانی (Nosocomial infections)

• حفظ ایمنی بیمار در حین جراحی و اقدامات درمانی

• ایجاد محیطی استریل و بهداشتی برای انجام عملیات پزشکی

• محافظت از کادر درمان در برابر آلودگی‌ها و بیماری‌های واگیردار

مراحل انجام اسکراب پزشکی

1. آماده‌سازی: حذف جواهرات، ناخن‌گیری و بستن موها

2. شستشو اولیه: استفاده از آب و صابون معمولی برای پاک‌سازی اولیه

3. استفاده از محلول ضدعفونی: به کارگیری محلول‌های ضدعفونی‌کننده مخصوص (مانند کلرهگزیدین یا بتادین) با تکنیک‌های خاص

4. شستشوی دقیق: شستشوی دست‌ها، بین انگشتان، ناخن‌ها و ساعدها به مدت حداقل 3 تا 5 دقیقه

5. خشک کردن: استفاده از حوله استریل یا دستمال یکبار مصرف به منظور خشک کردن بدون تماس مستقیم دست‌ها با سطوح آلوده

6. پوشیدن دستکش استریل: پس از اسکراب کامل، دستکش استریل پوشیده می‌شود.

نکات مهم در اسکراب پزشکی

• استفاده از محلول‌های معتبر و تأیید شده توسط مراجع بهداشتی

• رعایت زمان کافی برای شستشو (معمولاً 3 تا 5 دقیقه)

• خشک کردن کامل دست‌ها برای جلوگیری از ایجاد محیط مرطوب که محل رشد میکروب‌هاست

• عدم تماس دست‌ها با سطوح غیر استریل پس از انجام اسکراب

• آموزش منظم پرسنل درمانی درباره اهمیت و نحوه صحیح اسکراب

انواع محلول‌های اسکراب

• کلرهگزیدین: موثر و دارای اثر طولانی مدت

• پلی‌گوانیدین: با خاصیت ضدعفونی مناسب

• یدوفرم‌ها (بتادین): ضدعفونی‌کننده قوی ولی ممکن است حساسیت‌زا باشد

• محلول‌های الکلی: سرعت اثر بالا اما فاقد اثر ماندگار

نتیجه‌گیری

اسکراب پزشکی یکی از اصول پایه و ضروری برای حفظ بهداشت و ایمنی در محیط‌های درمانی است. رعایت دقیق و صحیح این فرآیند، می‌تواند به شکل چشمگیری از انتقال عفونت‌ها جلوگیری کرده و سلامت بیماران و کادر درمان را تضمین کند. آموزش مستمر و استفاده از مواد استاندارد، کلید موفقیت در انجام اسکراب پزشکی است.